Onderstaande tekst over de geschiedenis van Elsloo is tot stand gekomen in overleg met de Archief Commissie van Plaatselijk Belang Elsloo en Tronde. De foto’s zijn afkomstig uit Elsloo in oude ansichten, een eigen uitgave van die commissie uit 2006.

Elsloo ontleent haar naam aan de natuurlijke omgeving. Loo betekent bos en de naam Elsloo betekent dus Elzenbos. Elsloo is van oorsprong een agrarisch dorp, dat in de 11^e eeuw is ontstaan en langs twee evenwijdig lopende wegen werd gebouwd. Langs de oostelijke weg zijn destijds de meeste boerderijen en huizen gebouwd. Dat is de huidige Hoofdweg. Van de westelijke weg, de zogenaamde Bûtenweg, zijn nog een paar delen over. Vroeger was deze Bûtenweg de verbindingsweg met de andere dorpen. In 1868 is dat veranderd toen van de Hoofdweg door Elsloo de doorlopende weg werd gemaakt.

Foto: De Schaopedobbe in juni 1963

Het klooster Lux Mundi.
Van Elsloo naar Appelscha loopt de Kloosterweg. De Kloosterweg is in 1891 aangelegd als zandpad en werd in 1931 verhard. De Kloosterweg ontleent zijn naam aan een in de 16e eeuw verwoest gebouw.  In 1996 zijn ter plaatse opgravingen gedaan, waarbij de restanten van een door een ringgracht omgeven boerenhoeve werden gevonden. De fundamenten van het klooster Lux Mundi, wat  ‘’s werelds licht’ betekent, werden echter nooit gevonden. Door het speurwerk naar de fundamenten van het klooster is men wel tot de ontdekking gekomen, dat er in de omgeving meerdere boerderijen moeten hebben gestaan.

Foto: Fragment Atlas Schotanus 1718

De tram
Op 16 mei 1914 werd de tramlijn Oosterwolde – Steenwijk in gebruik genomen. Dat was een stoomtram met 6 wagons die reed over een trambaan die achter de boerderijen om langs de huidige Bûtenweg liep. Daar waar nu het fietspad tussen Tronde en Elsloo ligt reed ooit de tram. Op onderstaande foto rijdt de tram vanaf Zuid richting Elsloo. De schoorsteen van de zuivelfabriek steekt boven de tram uit. In de bocht kruiste de trambaan de weg. Omdat op dit punt nog wel eens ongelukken gebeurde was in de nabij gelegen molen van Bolding een EHBO post gevestigd. De tram werd o.a. gebruikt om kolen bij de Zuivelfabriek de drie Gemeenten af te leveren. De tramlijn werd in 1965 opgeheven.

Foto: De tram rijdt vanaf de zuivelfabriek richting Elsloo

Zuivelfabriek “De Drie Gemeenten”
In 1887 werd er op de plaats waar destijds de gemeenten Oost- en Weststellingwerf en de in die tijd nog zelfstandige gemeente Diever samenkwamen, een zuivelfabriek opgericht onder de naam “De Drie Gemeenten”. Kort daarna in 1889 werd op de Hoofdweg in het huis tegenover de kerk (de huidige bed- en breakfast locatie op nummer 39)  nog een, op handkracht draaiende, zuivelfabriek geopend.   Dit gebeurde nadat er ruzie over de boterprijs was ontstaan tussen de boeren en de directie van de zuivelfabriek. Het fabriekje heeft maar korte tijd bestaan. In 1908 werd het gesloten en werden de activiteiten overgedragen aan Zuivelfabriek  “De Drie Gemeenten” van directeur Mr. L. Verwer.  Na een fusie in 1963 van de melkfabrieken van Oosterwolde en Elsloo werd de Coöperatieve Zuivelindustrie “De Zuid-Oosthoek” de nieuwe naam. Door allerlei reorganisaties verdween ook deze fabriek in 1999 uit Elsloo.

Foto: Zuivelfabriek “de drie gemeenten”

De molen van Bolding.
In Elsloo Zuid heeft vroeger (huidige locatie Zuid 15) tegenover zuivelfabriek de Drie Gemeenten de molen van Bolding gestaan. De molen ontleent zijn naam aan die van molenaar Hendrik Bolding. De molen werd in 1903 gebouwd door Roelof Toet en verving een eerder afgebrand exemplaar. Roelof Toet was getrouwd met Jacobje Jacobs Prakken. De eerste steen van de in 1903 gebouwde molen werd gelegd door hun dochter Wobbigje Toet. Die eerste steen is bewaard gebleven. De molen was een achtkante stellingmolen en werd gebruikt als korenmolen. Door een zware storm in 1941 raakte de stelling van de molen beschadigd en ging het wiekenkruis verloren. Er werd toen al uitsluitend electrisch gemalen. In 1946 werd het restant van de romp gesloopt. Voor meer informatie over de molen van Bolding kunt u terecht op de database verdwenen molens

Foto: De molen van Bolding

De kerk met klokkenstoel.
De Hervormde kerk dateert uit 1913 en werd gebouwd naar een ontwerp van architect  O.M. Meek.  Die kerk verving een in 1632 gebouwd exemplaar.  Deze oude kerk stond op de plaats van het huidige kerkhof. In 1995 is de  kerk grondig gerestaureerd. Het gebouw is helemaal teruggebracht in de stijl van de beginjaren en is opgenomen in het rijksmonumentenregister. De kerk is elke zondagochtend van 9.00 tot 12.00 geopend. Naast de kerk staat een in 1987 gerestaureerde dubbele klokkenstoel.

Foto: De Hervormde Kerk van Elsloo met klokkenstoel

De Tweede Wereldoorlog.
In de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers ten zuidoosten van het dorp langs De Monden een schijnvliegveld laten aanleggen. De Elsloose boeren werden opgetrommeld om met paarden en ploegen de startbaan aan te leggen. Dit moest binnen acht dagen klaar zijn en men zat de boeren dan ook flink achter de broek. Het schijnvliegveld  is nooit helemaal afgemaakt. Wel hebben er nepvliegtuigen gestaan. Na de oorlog is het land in samenwerking met de Heidemaatschappij ontgonnen. Kort voor de Tweede Wereldoorlogt werden langs de Kloosterweg barakken gebouwd die werden gebruikt door werkelozen die in de omgeving werkten in het kader van de werkverschaffing. Het kamp heette de Landweer en was vernoemd naar de historische verdedigingslinie in de directe omgeving van Elsloo.  In 1942 werden er joden naar het kamp gebracht om daar land- en bosarbeid te verrichten. Op 2 oktober werd het kamp leeggehaald en werden de joden op transport gesteld naar Westerbork. Na de oorlog is het kamp afgebroken.

Foto: Rijkswerkkamp de Landweer